Niezależnie od tego, czy pracujesz w zakładzie pracy chronionej, czy na tzw. wolnym rynku, jeśli posiadasz orzeczenie o niepełnosprawności, przysługują Ci w pracy dodatkowe uprawnienia określone Ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Jednym z nich są szczególne regulacje dotyczące wymiaru czasu pracy.
Czas pracy osoby z niepełnosprawnościami – przepisy
Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. Czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo.
Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych.
Wskazanych wyżej norm nie stosuje się:
- do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz
- gdy na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad tą osobą wyrazi na to zgodę.
(art. 15, 16 Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych)
Co to oznacza w praktyce?
Pełnym wymiarem etatu dla osoby niepełnosprawnej w stopniu umiarkowanym i znacznym jest 35-godzinny tydzień pracy. W związku z tym pracownik powinien otrzymać wynagrodzenie określone dla pełnego etatu, a nie 7/8. Podobną zasadę stosuje się w przypadku matek karmiących. Obniżenie wysokości wynagrodzenia (np. w stosunku do pensji otrzymywanej przed momentem powstania niepełnosprawności, jeśli stanowisko i zakres obowiązków pozostały takie same) jest przejawem dyskryminacji ze względu na stan zdrowia.
Jeśli wcześniej Twoje wynagrodzenie było wyliczane według stawki godzinowej – powinna ona być proporcjonalnie podwyższona, by suma za 7 godzin nie różniła się od sumy wypłacanej wcześniej za 8 godzin.
Jeśli jesteś osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym bądź umiarkowanym, zwróć uwagę na ważną kwestię! Gdy chcesz pracować w wymiarze 8 godzin dziennie, a Twój lekarz prowadzący bądź lekarz medycyny pracy wyrazi na to zgodę, nie będzie Ci przysługiwać za tę 8. godzinę wynagrodzenie jak za godziny nadliczbowe. Po prostu Twój wymiar etatu wraca do tego sprzed otrzymania orzeczenia o niepełnosprawności.
Pamiętaj też, że czym innym są godziny nadliczbowe, a czym innym – godziny ponadwymiarowe.
Godziny nadliczbowe to te, które przypadają ponad normę określoną ustawą. W przypadku osób niepełnosprawnych – w zależności od stopnia niepełnosprawności – będą to godziny ponad 7 lub 8-godzinną normę dobową. Ustawa zakazuje zlecania osobie niepełnosprawnej pracy w godzinach nadliczbowych.
Godziny ponadwymiarowe natomiast to te, które wykraczają poza wymiar etatu określony w Twojej umowie o pracę. Jeśli więc pracujesz na przykład 4 godziny dziennie, to każda 5., 6., 7. i 8. godzina (jeśli jesteś niepełnosprawny w stopniu lekkim) są godzinami ponadwymiarowymi, ale nie nadliczbowymi. Pracodawca może Ci zlecić pracę w godzinach ponadwymiarowych. Musi jednak „oddać” Ci przepracowane dodatkowo godziny w innym dniu do końca okresu rozliczeniowego.
Jak wyliczyć czas pracy osoby z niepełnosprawnościami?
Dla przykładu przyjmijmy, że osoba z niepełnosprawnościami pracuje jako opiekun ekspozycji w lokalnym muzeum. Zgodnie z umową w pracy spędza 4 godziny dziennie od wtorku do soboty. W okresie zimowym miejscowość jest chętnie odwiedzana przez turystów, również muzeum ma dużo więcej zwiedzających. Dyrektor prosi, by opiekun ekspozycji pracował 6 godzin dziennie przez cały styczeń. Prawo nie zakazuje takiego rozwiązania. Pracując 6 godzin, osoba z niepełnosprawnościami nadal mieści się w normie określonej ustawą.
W muzeum obowiązuje 3-miesięczny (kwartalny) okres rozliczeniowy, zatem godziny wypracowane w styczniu należy rozliczyć najpóźniej do końca marca. W marcu pracy jest już mniej i opiekun może przychodzić tylko na 2 godziny dziennie. Może też umówić się z dyrektorem tak, że przez dwa dni będzie miał wolne (będzie „odbierał” wypracowane godziny, zachowując prawo do wynagrodzenia), przez dwa kolejne będzie pracował 4 godziny jak zwykle, a piątego dnia przyjdzie do pracy tylko na 2 godziny.