Sprawność umysłowa seniora zależy w dużej mierze od ilości i jakości połączeń synaptycznych pomiędzy neuronami. Przyjmuje się, że średnio każdy neuron może wygenerować 10.000 takich połączeń. Z biegiem lat ich liczba w naturalny sposób maleje. Ale to mit, że w starszym wieku nowe połączenia już się nie tworzą czy nie odbudują się po poważnych urazach, np. udarze. Mózg ma niezwykłe zdolności regeneracyjne. Pod warunkiem, że dostarczymy mu odpowiednich bodźców.

aktywność umysłowa w starszym wieku

Najsilniejszym bodźcem dla mózgu jest całkowita zmiana otoczenia. To dlatego ludzie ciekawi świata, podróżujący i poznający nowe osoby, osłuchujące się z językami obcymi, najczęściej są sprawni umysłowo nawet w zaawansowanej starości. Jednak nawet kiedy duch ochoczy, ciało czasem uniemożliwia aktywność fizyczną. W jaki sposób stymulować mózg w przypadku ograniczonej ruchomości fizycznej?

Rób na drutach i majsterkuj

Czy robótki ręczne wpływają na pracę mózgu? Przez wieki uważano je raczej za formę zabicia czasu bądź ekonomiczną konieczność. Okazało się jednak, że mają dobry wpływ na naszą sprawność umysłową. Mózg, tak jak inne części ciała, potrzebuje ćwiczeń, które spowolnią procesy starzenia. W badaniach neurologicznych udowodniono, że stymulująco na pracę mózgu wpływa nie tylko aktywność intelektualna, ale także popularne robótki ręczne.

Cóż stymulującego dla mózgu może być w monotonnym wykonywaniu tych samych ruchów podczas prac na drutach czy innych prostych czynności manualnych? By wykonać jakikolwiek gest, pobudzamy do działania całą siatkę neuronów. Jeśli hobby jest nowe, pobudzenie jest skuteczniejsze, ponieważ powstają wówczas nowe połączenia między neuronami (synapsy). W swoich badaniach fizjoterapeutka Betsan Corkhill udowodniła, że osoby starsze zajmujące się robótkami ręcznymi są sprawniejsze umysłowo oraz deklarują lepsze samopoczucie niż osoby z grupy kontrolnej. 

Okazuje się, że szczególnie korzystna jest praca obydwiema rękami – naprzemiennie lub jednocześnie, tak jak dzieje się na przykład przy wspomnianym robieniu na drutach czy majsterkowaniu. Każda z półkul naszego mózgu kontroluje prawą lub lewą część ciała. Przy pracy obu rąk pobudzamy jednocześnie obie półkule. Jeszcze lepsze efekty osiągniemy, jeśli zaczniemy wykonywać lewą ręką czynności, które do tej pory robiliśmy prawą, np. szczotkowanie zębów. Częstsze używanie ręki niedominującej w istotny sposób pobudza neurony do tworzenia nowych połączeń.

Twórz sztukę

Dobroczynny wpływ sprawność umysłową seniorów mają wszelkie formy arteterapii. Malowanie, rysowanie czy rzeźbienie w glinie nie tylko poprawia elastyczność stawów górnych kończyn, ale stymuluje mózg do przyjemnej pracy. Kreatywność nie zna ograniczeń wieku czy płci, nie wymaga też nadmiernego wysiłku intelektualnego czy fizycznego. Od dawna wiadomo było, że arteterapia relaksuje, podnosi poziom hormonów szczęścia i ogólną satysfakcję z życia.

Kilka lat temu w  Mayo Clinic w Rochester (Minnesota, USA) przeprowadzono badania w grupie 256 osób o średniej wieku 87 lat na początku badania. Projekt badawczy trwał cztery lata, a jego wyniki opublikowano na łamach magazynu „Neurology”. Kierująca projektem Rosebud O. Roberts zauważyła, że osoby zaangażowanie w różne formy uprawniania sztuki miały o 73 proc. mniejszą szansę na doświadczenie łagodnych zaburzeń poznawczych. W przypadku zajmowania się rękodziełem ryzyko było o 45 proc. niższe niż w przypadku grupy kontrolnej. Wiek, w którym badani zaczęli zajmować się sztuką czy rękodziełem, nie miał znaczenia. Wyniki były podobne zarówno dla osób, których aktywność na tych polach zaczęła się w wieku średnim, jak i dla tych, które rozpoczęły swoją przygodę po ukończeniu 85. roku życia.

Układaj puzzle i rozwiązuj łamigłówki

Świetne efekty daje połączenie rozrywki intelektualnej i manualnej. Jej przykładem jest choćby układanie puzzli. Zwykle angażuje obie dłonie, poprawia uważność i ćwiczy wyobraźnię. To także jedna ze skutecznych metod wczesnej rehabilitacji po udarach. 

Poziom trudności łamigłówek warto dostosować do możliwości intelektualnych seniora. Zbyt trudne jedynie zniechęcą. Dobrze jest także stopniować złożoność zagadek i gier intelektualnych. Tak naprawdę wprawką może być nawet prosty pasjans, a jeśli układany jest z tradycyjnych kart, nie na komputerze, mózg otrzyma dodatkową dawkę stymulacji.  

Stymulowanie mózgu osoby stale leżącej

Pobudzanie mózgu do pracy jest szczególnie istotne w przypadku osób leżących. Z przyczyn oczywistych mają one dużo mniej zróżnicowanych bodźców w najbliższym otoczeniu. Całym ich światem staje się pokój, a w nim łóżko i najczęściej telewizor.

Warto pomyśleć o takim łóżku, którego konstrukcja umożliwia ustawienie kilku pozycji podparcia dla ciała – od leżącej przez półsiedzącą aż po siedzącą. Sterowanie pilotem przynajmniej częściowo uniezależni seniora od pomocy opiekuna. Jeśli do łóżka rehabilitacyjnego dodamy lekki stolik na kółkach, znacznie poszerzymy wachlarz zajęć manualnych, twórczych i intelektualnych dostępnych dla osoby leżącej.

Praktycznie wszystkie opisane wyżej formy aktywności są do zrealizowania na dobrym łóżku rehabilitacyjnym, dodatkowo wyposażonym w stolik przyłóżkowy. Może za wyjątkiem rzeźbienia w glinie ze względu na ryzyko zabrudzenia pościeli. Jednak w sklepach dla hobbystów można kupić już masy plastyczne, które – dając tyle samo przyjemności – pozwalają zachować większą czystość.   


Masz pytania? Chcesz wypożyczyć sprzęt rehabilitacyjny?

Napisz do nas


formularz kontaktowy